Trào ngược dạ dày thực quản là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến hàng đầu hiện nay tại Việt Nam. Nhiều người thắc mắc về các phân độ trào ngược thực quản GERD – bài viết sẽ cùng bạn tìm hiểu những thông tin về loại bệnh lý này.
1. Giải thích bệnh trào ngược dạ dày thực quản GERD
Trào ngược dạ dày xảy ra khi dịch từ dạ dày di chuyển ngược lên thực quản. Các triệu chứng phổ biến bao gồm ợ hơi, ợ chua, đau ở vùng thượng vị, khó nuốt, cảm giác khó chịu ở ngực, nóng rát cổ, co thắt dạ dày, và cảm giác chất lỏng đắng dâng lên miệng. Nếu dịch này vào đường thở, người bệnh có thể bị khàn tiếng, mất giọng, ho, hoặc thậm chí khó thở.
Một số yếu tố nguy cơ gây ra tình trạng này bao gồm việc tiêu thụ các loại thực phẩm làm giãn cơ thực quản dưới, hoặc do biến chứng từ viêm loét dạ dày cấp hoặc mạn tính.
Trào ngược dạ dày nếu không điều trị có thể gây ra biến chứng nguy hiểm trầm trọng như viêm thực quản mạn tính, ung thư thực quản (biến chứng nguy hiểm nhất), u thực quản và mất giọng. Do đó, việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là cần thiết để kiểm soát tình trạng này và tránh các biến chứng nguy hiểm.
2. Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng bị trào ngược dạ dày thực quản ở người?
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) xuất hiện khi dịch vị từ dạ dày di chuyển ngược lại lên thực quản, do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra:
– Rối loạn chức năng cơ vòng thực quản dưới (LES): Cơ vòng LES ở cuối thực quản có nhiệm vụ ngăn dịch vị không đi ngược từ dạ dày lên. Khi cơ này yếu hoặc không đóng chặt, axit dạ dày có thể dễ dàng tràn vào thực quản.
– Thoát vị hoành: Tình trạng một phần dạ dày trượt qua cơ hoành lên thực quản. Thoát vị hoành có thể khiến cơ vòng thực quản dưới không đóng kín, gây ra trào ngược axit.
– Yếu tố thực phẩm và lối sống: Một số thực phẩm và đồ uống như thức ăn chiên, béo, đồ uống có cồn, cà phê, sô-cô-la, và thực phẩm cay có thể tăng nguy cơ trào ngược. Ngoài ra, ăn quá no, nằm ngay sau khi ăn, hoặc mặc quần áo chật cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng này.
– Thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm thuốc giãn cơ, thuốc chống trầm cảm, và thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), có thể ảnh hưởng đến cơ vòng thực quản dưới và tăng nguy cơ trào ngược.
– Béo phì: Trọng lượng cơ thể tăng lên có thể gây áp lực lên dạ dày, làm cho axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản.
– Mang thai: Áp lực từ tử cung lên dạ dày và thay đổi hormone trong thai kỳ có thể dẫn đến trào ngược dạ dày.
– Hút thuốc: Nicotine trong thuốc lá có thể làm yếu cơ vòng thực quản dưới, dẫn đến tăng nguy cơ trào ngược axit.
Nguyên nhân có thể là do mang thai
3. Các cấp độ của bệnh trào ngược dạ dày thực quản GERD
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản thường được chia thành 5 phân độ chính, cụ thể như sau:
3.1. Phân độ trào ngược thực quản: Độ 0
Ở giai đoạn 0, axit từ dạ dày trào ngược lên với tần suất thấp, chưa ảnh hưởng nhiều đến thực quản và không gây ra viêm loét. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như ợ hơi, ợ nóng không thường xuyên, dễ nhầm lẫn với hiện tượng sinh lý bình thường.
3.2. Phân độ trào ngược thực quản: Độ A
Đây là giai đoạn đầu của bệnh, khi niêm mạc thực quản bắt đầu bị tổn thương nhưng vẫn ở mức nhẹ. Cấp độ A của trào ngược dạ dày là mức độ thường gặp nhất khi người bệnh phát hiện ra tình trạng này. Khoảng 90% bệnh nhân được chẩn đoán bệnh ở giai đoạn này.
Người bị trào ngược dạ dày cấp độ A thường có triệu chứng: cảm giác nóng rát sau xương ức, cảm giác nghẹn sau xương ức và ợ chua. Mặc dù có thể cảm thấy nghẹn, nhưng việc uống nước hoặc ăn uống vẫn diễn ra bình thường.
Nếu được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể cải thiện nhanh chóng. Nếu không được phát hiện và điều trị, bệnh nhân sẽ cảm thấy chua miệng nhiều hơn, cảm giác nóng rát ở vùng hầu họng, kèm theo triệu chứng ho, khó thở và phù nề phế quản do hít phải nhiều dịch vị trào ngược.
3.3. Phân độ trào ngược thực quản: Độ B
Tại giai đoạn này, bệnh nhân bị trào ngược dạ dày có thể gặp tình trạng viêm và xuất hiện các vết trợt trên niêm mạc dài hơn 5mm, có thể tập trung hoặc rải rác trong niêm mạc dạ dày và thực quản. Bệnh nhân thường cảm thấy đau khi nuốt. Tần suất tiếp xúc giữa axit trào ngược và niêm mạc thực quản cao và thường xuyên khiến các vết trợt trở nên loét, gây đau, khó nuốt và cảm giác nghẹn khi ăn.
Cảm giác khó nuốt của bệnh nhân tăng lên do niêm mạc thực quản bị phù nề, và khi lành sẽ để lại sẹo, gây hẹp thực quản và làm gia tăng cảm giác khó nuốt, ngay cả khi ăn thức ăn mềm và gây đau rát cổ. Ngoài ra, người bệnh còn có thể cảm thấy đau âm ỉ ở vùng bụng phía trên rốn, cơn đau xuất hiện cả khi đói và khi no.
3.4. Phân độ trào ngược thực quản: Độ C
Ở mức độ C, hiện tượng trào ngược axit dạ dày có thể dẫn đến tình trạng Barrett thực quản. Đây là sự biến đổi về màu sắc và cấu trúc của các tế bào ở phần dưới của thực quản do tiếp xúc liên tục với axit dạ dày. Các tổn thương nhỏ trên niêm mạc dạ dày và thực quản có thể hình thành các vết loét lớn hơn. Người mắc Barrett thực quản thường có các triệu chứng như ợ nóng, khó nuốt, cảm giác nóng rát ở vùng bụng, buồn nôn, nôn ra máu, đau tức ngực, và đi ngoài phân đen. Tình trạng này thường xảy ra ở người già, nhưng có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, và nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn phụ nữ.
3.4. Phân độ nặng nhất: Độ D
Ở mức độ nguy hiểm cao nhất của bệnh trào ngược dạ dày, Barrett thực quản chuyển thành các tổn thương nghiêm trọng, bao gồm nhiều vết sẹo và loét sâu. Bệnh nhân thường xuyên có triệu chứng ợ nóng, ợ chua, buồn nôn và cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức. Trong giai đoạn này, khả năng phát triển thành ung thư rất cao và cần thực hiện các xét nghiệm mô tế bào để có chẩn đoán chính xác.
Các phân độ trào ngược dạ dày thực quản theo Los Angeles
4. Cần lưu ý những gì khi điều trị các phân độ trào ngược thực quản
Điều trị trào ngược dạ dày cần tuân theo phương án phù hợp với từng bệnh nhân và giai đoạn bệnh. Ở giai đoạn đầu, bệnh thường khó phát hiện và dễ bị nhầm lẫn, vì vậy việc điều trị hiệu quả nhất là khi bệnh ở cấp độ A. Lúc này, tổn thương chưa nghiêm trọng, nên dễ chữa trị. Quan trọng là bệnh nhân cần đến cơ sở y tế đáng tin cậy để được khám, chẩn đoán bằng các kỹ thuật hiện đại, hiệu quả và điều trị đúng cách.
Đo pH thực quản 24h là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán GERD
Các lưu ý khi điều trị trào ngược dạ dày:
– Tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ, dùng thuốc theo đơn, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc dùng thêm thuốc.
– Ăn uống lành mạnh, chọn thực phẩm tốt cho dạ dày và tránh các loại gây kích ứng.
– Thường xuyên tập thể dục và duy trì lối sống lành mạnh, tránh rượu, bia, thuốc lá.
Trào ngược dạ dày có thể được chữa trị hoàn toàn nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Khi có dấu hiệu bệnh, cần đi khám ngay để được chẩn đoán phân độ trào ngược thực quản và điều trị bằng phương pháp phù hợp.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
