Tình trạng khó nuốt khi nằm không phải là vấn đề hiếm gặp, và nhiều người thường trải qua cảm giác khó chịu này mà không biết rõ nguyên nhân. Một trong những yếu tố thường xuyên được liên kết với hiện tượng này chính là trào ngược dạ dày. Vậy hai triệu chứng này liên quan với nhau như thế nào? Cùng tìm hiểu kỹ hơn về nguyên nhân, cách phòng ngừa, và giải pháp điều trị hiệu quả qua bài viết này.
1. Khó nuốt khi nằm là gì?
Khó nuốt khi nằm là hiện tượng mà người bệnh cảm thấy khó khăn trong việc nuốt thức ăn, nước uống, hoặc thậm chí là nước bọt khi ở tư thế nằm. Triệu chứng này thường xuất hiện vào ban đêm hoặc sau khi ăn no và nằm ngay lập tức. Người bệnh có thể cảm thấy cổ họng bị nghẹt, thức ăn không trôi qua dễ dàng, hoặc cảm giác đau rát khi nuốt.
Triệu chứng này không chỉ gây ra sự bất tiện trong sinh hoạt mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo cho những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, mà trào ngược dạ dày là một trong những nguyên nhân phổ biến.
2. Trào ngược dạ dày là gì?
Trào ngược – GERD là tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Thực quản không được thiết kế để tiếp xúc với axit mạnh từ dạ dày, vì vậy khi axit trào ngược lên, nó có thể gây viêm, kích ứng, và gây ra các triệu chứng khó chịu như ợ chua, ợ nóng, cảm giác nóng rát ở ngực và khó nuốt. Trào ngược dạ dày có thể trở nên tồi tệ hơn khi nằm vì ở tư thế này, axit dễ dàng trào ngược lên hơn so với khi ngồi hoặc đứng.
3. Mối liên quan giữa khó nuốt khi nằm và trào ngược dạ dày
Có một mối liên hệ chặt chẽ giữa khó nuốt khi nằm và trào ngược dạ dày. Khi axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản, nó có thể gây ra viêm nhiễm và tổn thương các mô trong thực quản. Điều này dẫn đến tình trạng viêm thực quản, gây khó nuốt khi ăn uống, đặc biệt là khi nằm xuống.
Ngoài ra, axit dạ dày có thể làm yếu đi cơ thắt dưới thực quản (LES) – cơ giúp ngăn chặn axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản. Khi LES bị suy yếu, khả năng kiểm soát lượng axit bị trào ngược sẽ giảm, từ đó dẫn đến các triệu chứng khó nuốt khi nằm ngày càng nghiêm trọng hơn.
Trào ngược có thể gây khó nuốt khi ở tư thế nằm ngủ, nghỉ ngơi
4. Nguyên nhân khác gây khó nuốt khi nằm
Mặc dù trào ngược dạ dày là nguyên nhân phổ biến nhất của khó nuốt khi nằm, nhưng vẫn còn nhiều nguyên nhân khác có thể gây ra tình trạng này, bao gồm:
– Viêm họng: Viêm nhiễm ở vùng họng và amidan có thể làm sưng, gây khó nuốt khi người bệnh nằm nghỉ.
– Vấn đề về thần kinh: Một số bệnh lý về thần kinh, như bệnh Parkinson hoặc đột quỵ, có thể ảnh hưởng đến khả năng nuốt của người bệnh.
– Tắc nghẽn thực quản: Sự phát triển của các khối u hoặc mô sẹo trong thực quản cũng có thể gây ra khó nuốt.
5. Các triệu chứng thường gặp đi kèm & tác động của khó nuốt đến sức khỏe
5.1 Các triệu chứng thường gặp đi kèm khó nuốt khi bạn nằm
Khó nuốt khi nằm thường không xảy ra đơn lẻ, mà đi kèm với nhiều triệu chứng khác, giúp nhận biết rõ hơn về nguyên nhân tiềm ẩn, chẳng hạn như:
– Ợ chua: Cảm giác nóng rát ở vùng ngực và cổ họng, thường xảy ra sau khi ăn no hoặc khi nằm.
– Khàn giọng: Axit trào ngược lên thực quản có thể làm tổn thương dây thanh quản, gây ra khàn tiếng hoặc mất tiếng.
– Ho mạn tính: Trào ngược dạ dày kéo dài có thể gây ra ho dai dẳng, đặc biệt là vào ban đêm.
– Đau ngực: Cảm giác đau, nhói ở vùng ngực có thể xuất hiện, đặc biệt khi nằm xuống sau khi ăn.
5.2 Tác động của khó nuốt khi nằm đến sức khỏe
Nếu tình trạng khó nuốt ở tư thế nằm kéo dài và không được điều trị, nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
– Viêm thực quản mạn tính: Trào ngược axit liên tục có thể gây viêm nhiễm kéo dài trong thực quản, dẫn đến sự hình thành mô sẹo, thu hẹp thực quản, và làm tình trạng khó nuốt trở nên tồi tệ hơn.
– Barrett thực quản: Đây là tình trạng mô thực quản bị biến đổi do tiếp xúc lâu dài với axit, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.
– Sụt cân và suy dinh dưỡng: Khó khăn trong việc nuốt có thể khiến người bệnh không ăn uống đủ, dẫn đến sụt cân và thiếu hụt dinh dưỡng.
6. Cách chẩn đoán khó nuốt khi nằm
Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây khó nuốt khi nằm, bác sĩ thường yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm và thăm khám, bao gồm:
– Nội soi thực quản: Giúp quan sát trực tiếp tình trạng của thực quản, kiểm tra xem có sự tổn thương, viêm nhiễm hay sự phát triển của các khối u không.
– Chụp X-quang thực quản: Kiểm tra xem có sự tắc nghẽn hoặc bất thường nào trong cấu trúc thực quản.
– Đo pH trở kháng thực quản 24 giờ: Đo lượng axit trào ngược lên thực quản trong một ngày để xác định mức độ nghiêm trọng của trào ngược dạ dày.
– Đi áp lực nhu động thực quản HRM: Đánh giá chức năng co bóp của thực quản, khả năng vận động của cơ dưới thực quản LES – Cơ có vai trò quan trọng trong việc ngăn dịch dạ dày lên thực quản.
Đo pH trở kháng thực quản 24h xác định được mối liên hệ giữa trào ngược và triệu chứng khó nuốt khi nằm
7. Biện pháp phòng ngừa và điều trị khó nuốt do GERD
Việc kiểm soát và điều trị tình trạng khó nuốt khi nằm và trào ngược dạ dày đòi hỏi một sự kết hợp giữa thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và điều trị y tế.
7.1 Thay đổi lối sống & Chế độ ăn uống khoa học
– Tránh ăn no trước khi đi ngủ ít nhất 2-3 giờ.
– Nâng cao đầu khi ngủ bằng cách sử dụng gối hoặc giường có khả năng điều chỉnh độ cao.
– Tránh các thực phẩm gây kích thích trào ngược như cà phê, đồ ăn cay, đồ chiên rán, và thức uống có ga.
– Chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần trong ngày, tránh ăn quá nhiều vào một lần.
– Ăn nhiều thực phẩm dễ tiêu hóa như rau xanh, trái cây ít axit, và các loại hạt.
Nằm gối cao để hạn chế tình trạng trào ngược axit lên dạ dày
7.2 Điều trị y tế
– Sử dụng thuốc kháng axit hoặc thuốc giảm tiết axit dưới sự chỉ định của bác sĩ để kiểm soát trào ngược dạ dày.
– Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể cần phẫu thuật để tăng cường chức năng của cơ thắt dưới thực quản.
Nếu tình trạng khó nuốt ở tư thế nằm kéo dài hoặc đi kèm với các triệu chứng như giảm cân không rõ nguyên nhân, nôn mửa máu, hoặc khó thở, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Khó nuốt khi nằm và trào ngược dạ dày là hai tình trạng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh gặp tình trạng này. Bằng cách thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ ăn uống, và áp dụng các biện pháp y tế phù hợp, bạn có thể kiểm soát tốt tình trạng này và duy trì sức khỏe tiêu hóa tốt hơn.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
