Trầm cảm là một bệnh lý nguy hiểm, không chỉ xảy ra ở người lớn, mà còn gặp ở t.rẻ e.m. Dấu hiệu sớm ở trẻ mắc trầm cảm là rối loạn giấc ngủ, mất ngủ triền miên, luôn rơi vào trạng thái lo âu.
Các bậc phụ huynh cần nhận biết sớm các dấu hiệu trầm cảm ở con mình để có những can thiệp kịp thời, không để bệnh tiến triển nặng mới đưa con nhập viện…
Tiến sĩ Ngô Anh Vinh, Khoa Sức khỏe v.ị t.hành n.iên (Bệnh viện Nhi trung ương) kiểm tra sức khỏe cho một bệnh nhi bị mất ngủ, rối loạn lo âu. Ảnh: Xuân Lộc
Bệnh của xã hội hiện đại
Bố mẹ thường xuyên đi công tác xa nhà, nên b.é g.ái H.Q.H. (15 t.uổi ở Hà Nội) chủ yếu sống cùng bà nội. Từ một đ.ứa t.rẻ ngoan ngoãn, học giỏi, bỗng H. lầm lì, ít nói, sao nhãng việc học hành. Chỉ đến khi giáo viên chủ nhiệm phản ánh về tình hình học tập ngày một sa sút, mẹ H. mới để ý thấy con gái có những biểu hiện bất thường, thường xuyên mất ngủ, thậm chí còn tìm hiểu về cách t.ự s.át trên mạng xã hội. Sau khi được khám bệnh, các bác sĩ tại Bệnh viện Nhi trung ương kết luận, H. có dấu hiệu của trầm cảm nặng.
Những câu chuyện trẻ bị trầm cảm và nảy sinh các hành vi tiêu cực như trên không còn là cá biệt. Tiến sĩ Ngô Anh Vinh, Khoa Sức khỏe v.ị t.hành n.iên (Bệnh viện Nhi trung ương) cho biết, nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh trầm cảm sẽ tiến triển nặng, khiến trẻ mệt mỏi, buồn chán, bi quan.
Điều đó cũng là một nguyên nhân khiến nhiều trẻ xuất hiện ý nghĩ muốn t.ự t.ử, vì không còn cảm thấy hứng thú trong cuộc sống. Ngay tại bệnh viện, các bác sĩ đều phải giám sát chặt việc sử dụng các thuốc hướng thần. Bởi, ở những trẻ khi mắc trầm cảm nặng, dễ nảy sinh suy nghĩ tích trữ t.huốc n.gủ để t.ự t.ử…
Trầm cảm cũng được xem là bệnh của xã hội hiện đại. Đặc điểm chung của những trẻ này là gia đình không hạnh phúc, bố mẹ ly hôn, thiếu sự quan tâm, chăm sóc của gia đình, cha mẹ, hoặc do áp lực của việc học tập, rồi trẻ bị nghiện trò chơi điện tử (games), mạng xã hội…
Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương cho biết, bệnh viện đã điều trị cho một b.é t.rai 12 t.uổi (ở Hà Nội) đang đi học bình thường, nhưng đợt nghỉ học vì dịch Covid-19, ở nhà chơi game quá nhiều, dẫn đến trầm cảm. Lúc nào b.é t.rai này cũng chỉ ngồi một chỗ, không thích tiếp xúc với ai. Có những trường hợp đang đi du học nước ngoài, buộc phải về nước vì bị trầm cảm, u uất…
Theo báo cáo của Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), mỗi năm Việt Nam có hơn 40.000 người t.ự t.ử do trầm cảm. Ở lứa t.uổi học sinh, sinh viên, tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm cao hơn so với nhóm quần thể chung từ 4% đến 6%. Bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến, Viện Sức khỏe tâm thần cho rằng, bệnh trầm cảm không tự biến mất, nếu không điều trị. Thậm chí, nếu không được điều trị kịp thời, các triệu chứng trầm cảm tiếp tục trong nhiều tuần hoặc vài tháng, thậm chí nhiều năm…
Chia sẻ áp lực, làm bạn cùng con
Theo báo cáo của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tại Việt Nam, tỷ lệ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần chung ở nước ta là từ 8% đến 29% đối với t.rẻ e.m và v.ị t.hành n.iên. Một khảo sát dịch tễ học được thực hiện tại 10 tỉnh, thành phố của nước ta cho thấy, mức trung bình các vấn đề sức khỏe tâm thần t.rẻ e.m cũng vào khoảng 12%, tương đương với hơn 3 triệu t.rẻ e.m có nhu cầu về các dịch vụ sức khỏe tâm thần. Các loại hình vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến nhất ở t.rẻ e.m là các vấn đề hướng nội (lo âu, trầm cảm, cô đơn…) và các vấn đề hướng ngoại (tăng động và giảm chú ý…).
Theo Tiến sĩ Ngô Anh Vinh, Khoa Sức khỏe v.ị t.hành n.iên (Bệnh viện Nhi trung ương), dấu hiệu đầu tiên của trầm cảm là mất ngủ. Khi phát hiện trẻ “bỗng dưng” có dấu hiệu mất ngủ, cha mẹ cần lắng nghe, chia sẻ và tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng này để tìm cách xử lý.
Ở giai đoạn đầu, khi trẻ xuất hiện các triệu chứng, cha mẹ nên chia sẻ, động viên con tham gia các hoạt động cộng đồng, cùng con điều chỉnh thói quen sinh hoạt hằng ngày để khắc phục tình trạng rối loạn giấc ngủ. “Trẻ hoàn toàn có thể hồi phục khi được trị liệu tại nhà, mà không cần phải nằm viện điều trị nội trú, nếu phát hiện sớm”, Tiến sĩ Ngô Anh Vinh cho biết.
Để phòng ngừa sớm tình trạng trầm cảm ở trẻ, bác sĩ Trần Quyết Thắng, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hà Nội chia sẻ, với t.rẻ e.m, nhất là ở t.uổi học đường – lứa t.uổi đang phát triển tâm sinh lý, nên rất nhạy cảm với những tác động xung quanh. Trẻ dễ bị ảnh hưởng bởi những áp lực, suy nghĩ, lối sống tiêu cực dẫn đến tâm lý bi quan, chán nản, thậm chí là ý nghĩ t.ự s.át.
Việc cha mẹ làm bạn cùng con, lắng nghe, chia sẻ và nắm bắt tâm lý trẻ là điều cực kỳ quan trọng. Mặt khác, hạn chế trẻ sử dụng thiết bị điện tử thông minh cũng là cách để ngăn chặn tình trạng trầm cảm gia tăng. Khi cha mẹ thấy con có dấu hiệu mất ngủ, lo âu, mệt mỏi, kém tập trung… kéo dài từ 2 tuần trở lên, cần phải đưa con đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để được khám, tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
Dễ mang bệnh nếu uống nước trước khi đi ngủ
Nước đóng vai trò quan trọng cho cơ thể nhưng uống nước trước khi lên giường vẫn đang gây nhiều tranh cãi giữa các nhà khoa học.
Vào ban đêm, nếu bạn cảm thấy khát nên uống một chút nước, ngoài ra, giới chuyên gia chưa nhìn thấy lợi ích của việc uống nhiều nước trước khi lên giường ngủ.
Nhưng có một điều thấy rất rõ, uống nhiều nước sẽ gây tình trạng tiểu đêm.
Khi mọi người chìm trong giấc ngủ, cơ thể có xu hướng làm chậm các chức năng hoạt động của thận và giảm sản xuất nước tiểu. Điều này giúp làm giảm nhu cầu tiểu đêm để giấc ngủ không bị gián đoạn.
Bởi vì việc thức dậy nhiều lần để đi vệ sinh sẽ làm rút ngắn thời gian và làm giảm chất lượng giấc ngủ. Và khi giấc ngủ bị rối loạn vì chứng tiểu đêm tác động đáng kể đến chất lượng sống.
Trí nhớ, sự tập trung và tâm trạng của một người có thể bị ảnh hưởng tiêu cực bởi tình trạng thiếu ngủ. Ngoài ra còn có nguy cơ mắc một loạt các bệnh như béo phì, tim mạch, tiểu đường và trầm cảm.
Để loại bỏ các tác hại này nên tránh uống nhiều nước vào tối khuya mà hãy uống nhiều nước hơn trước vài giờ khi đi ngủ. Ngoài ra trước khi ngủ nên tránh uống các loại nước gây lợi tiểu như: trà, cà phê, ca cao, nước ngọt.
Nhu cầu đi tiểu tăng lên do caffeine và rượu, chưa kể caffeine cũng có thể khiến mọi người khó đi vào giấc ngủ hơn.
