Ợ chua là một trong những triệu chứng tiêu hóa phổ biến, gây cảm giác khó chịu, nóng rát ở cổ họng và ngực. Tình trạng này thường xuất hiện sau khi ăn uống và có thể liên quan đến nhiều bệnh lý khác nhau, đặc biệt là trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về các cách trị ợ chua và một số cách chẩn đoán chính xác để đạt được kết quả điều trị tốt nhất.
1. Ợ chua là gì?
Ợ chua là hiện tượng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát ở vùng ngực và cổ họng. Khi axit trào ngược, niêm mạc thực quản sẽ bị kích thích, dẫn đến cảm giác có vị chua hoặc đắng trong miệng. Nếu tình trạng này kéo dài, nó có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm loét thực quản, barrett thực quản.
2. Nguyên nhân gây ợ chua
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Đây là nguyên nhân chính gây ợ chua, xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới (LES) hoạt động kém, không đóng kín hoàn toàn sau khi nuốt, khiến axit trào ngược lên.
– Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất béo, cay nóng, đồ uống có cồn hoặc có ga, cà phê có thể gây kích thích dạ dày và làm tăng nguy cơ ợ chua.
– Stress, căng thẳng: Tình trạng này làm tăng tiết axit dạ dày và làm rối loạn hoạt động co bóp của thực quản.
– Một số bệnh lý khác: Viêm loét dạ dày, viêm tụy,… cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến ợ chua.
GERD là nguyên nhân chính gây ợ chua, xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới (LES) hoạt động kém
3. Các phương pháp chẩn đoán ợ chua
Để điều trị ợ chua hiệu quả, việc chẩn đoán đúng nguyên nhân là vô cùng quan trọng. Hiện nay, có một số phương pháp tiên tiến giúp chẩn đoán chính xác như sau
3.1. Đo áp lực và nhu động thực quản (HRM)
HRM là phương pháp chẩn đoán tiên tiến, giúp bác sĩ đánh giá chức năng cơ vòng thực quản dưới (LES) và nhu động thực quản. Trong quá trình này, một ống mềm có nhiều cảm biến áp lực được luồn qua mũi xuống thực quản. Các cảm biến này sẽ ghi lại áp lực tại các điểm khác nhau trong thực quản, giúp xác định xem cơ vòng thực quản có hoạt động bình thường không, cũng như kiểm tra khả năng co bóp của thực quản khi nuốt. HRM không chỉ giúp phát hiện các bất thường gây ra ợ chua mà còn giúp xác định chính xác nguyên nhân bệnh lý liên quan đến trào ngược dạ dày thực quản.
HRM là phương pháp chẩn đoán tiên tiến, giúp bác sĩ đánh giá chức năng cơ vòng thực quản dưới (LES) và nhu động thực quản
3.2. Đo pH thực quản 24 giờ
Đây là phương pháp chẩn đoán vàng để phát hiện tình trạng axit dạ dày trào ngược. Đo pH thực quản 24 giờ cho phép theo dõi mức độ axit trong thực quản suốt một ngày, giúp bác sĩ xác định tần suất và mức độ nghiêm trọng của tình trạng trào ngược. Trong quá trình thực hiện, bệnh nhân sẽ đeo một thiết bị ghi lại các chỉ số pH, cung cấp cái nhìn tổng quan về mối liên hệ giữa triệu chứng ợ chua và sự trào ngược axit. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong các trường hợp ợ chua không điển hình hoặc khi triệu chứng kéo dài nhưng không rõ nguyên nhân.
3.3. Nội soi thực quản – dạ dày
Nội soi thực quản dạ dày là cách để bác sĩ có cái nhìn tổng quan nhất đối với dạ dày và thực quản. Đồng thời phương pháp này đem lại hình ảnh rõ nét về cấu trúc cũng như một số bất thường của đường tiêu hóa trên. Từ đó, bác sĩ có thể hình thành và đưa ra các chẩn đoán hiệu quả về bệnh lý đằng sau triệu chứng ợ chua.
Ngoài ra, một số phương pháp khác được áp dụng tùy vào tình hình và mức độ của bệnh nhân như khám lâm sàng, hỏi bệnh sử, chụp X-quang kiểm tra bất thường ở thực quản,…
4. Cách trị ợ chua hiệu quả
Sau khi đã xác định được nguyên nhân gây ợ chua, việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng. Dưới đây là các cách trị ợ chua phổ biến, kết hợp giữa thay đổi lối sống và điều trị y tế.
4.1. Cách trị ợ chua bằng thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt
Một trong những biện pháp hiệu quả nhất để điều trị ợ chua là điều chỉnh chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt hàng ngày.
– Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn ba bữa lớn, bạn nên chia thành các bữa nhỏ trong ngày để dạ dày không bị quá tải và giảm nguy cơ trào ngược axit.
– Tránh thực phẩm kích thích: Giảm tiêu thụ các loại thực phẩm cay nóng, chiên rán, đồ uống có cồn, cà phê, và nước ngọt có ga.
– Ăn chậm và nhai kỹ: Việc ăn quá nhanh có thể khiến dạ dày phải làm việc nhiều hơn, tăng tiết axit và gây ợ chua.
– Không nằm ngay sau khi ăn: Bạn nên đợi ít nhất 2-3 giờ sau khi ăn trước khi nằm nghỉ, để thức ăn có thời gian tiêu hóa.
– Giữ cân nặng ổn định: Thừa cân có thể tạo áp lực lên dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược axit.
Thừa cân có thể tạo áp lực lên dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược axit.
4.2. Cách trị ợ chua bằng sử dụng thuốc điều trị
Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Đây là nhóm thuốc giảm tiết axit mạnh nhất, giúp ngăn chặn sản xuất axit từ dạ dày. PPI được chỉ định trong các trường hợp ợ chua nặng hoặc do GERD gây ra.
Thuốc kháng H2: Thuốc này có tác dụng ức chế sự sản xuất axit từ dạ dày, nhưng hiệu quả yếu hơn PPI. Nó thường được dùng trong các trường hợp nhẹ hơn.
Thuốc trung hòa axit (antacid): Đây là thuốc có tác dụng nhanh, giúp trung hòa axit và giảm triệu chứng ợ chua ngay lập tức. Tuy nhiên, tác dụng của antacid thường ngắn và chỉ nên dùng tạm thời.
4.3. Can thiệp ngoại khoa
Trong một số trường hợp nặng, khi các biện pháp thay đổi lối sống và thuốc không có tác dụng, phẫu thuật có thể được cân nhắc để giúp củng cố cơ vòng thực quản dưới, ngăn axit trào ngược và giảm ợ chua.
5. Phòng ngừa ợ chua
Để ngăn ngừa ợ chua quay lại, bạn cần duy trì một lối sống lành mạnh và chú ý đến chế độ ăn uống hàng ngày. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa:
– Tập thể dục đều đặn: Giúp giữ cân nặng ổn định và giảm nguy cơ trào ngược.
– Nâng cao đầu khi ngủ: Sử dụng gối cao hoặc điều chỉnh tư thế ngủ để ngăn axit dạ dày trào ngược vào ban đêm.
– Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày, do đó, việc duy trì tinh thần thoải mái là rất quan trọng.
Cách trị ợ chua hiệu quả phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra triệu chứng. Việc thay đổi lối sống, kết hợp với sử dụng thuốc và các biện pháp chẩn đoán chính xác như HRM và đo pH thực quản 24 giờ sẽ giúp bạn kiểm soát và điều trị ợ chua hiệu quả hơn. Hãy lắng nghe cơ thể, điều chỉnh thói quen sinh hoạt và tìm đến sự tư vấn của bác sĩ nếu triệu chứng kéo dài để đảm bảo sức khỏe đường tiêu hóa được bảo vệ tốt nhất.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
