Trào ngược hay trào ngược dạ dày – thực quản (Gastroesophageal Reflux Disease – GERD) là tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát, ợ chua và khó chịu. GERD không được kiểm soát có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Trong đó khó thở là một triệu chứng có thể làm giảm chất lượng cuộc sống và gây lo lắng cho người bệnh. Cùng tìm hiểu về vì sao trào ngược gây khó thở, cũng như cách chẩn đoán và xử trí.
1. Vì sao trào ngược gây khó thở?
Khó thở là một trong những triệu chứng phổ biến nhưng ít được nhận biết trong các trường hợp mắc bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD). Triệu chứng này thường xuất hiện vào ban đêm hoặc khi người bệnh nằm.
Khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể tiếp xúc với dây thanh quản và đường hô hấp, gây kích ứng và viêm. Tình trạng này có thể làm hẹp đường thở, dẫn đến cảm giác khó thở hoặc thậm chí gây ra các cơn hen suyễn.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng có một mối liên hệ giữa GERD và hen suyễn. Axit trào ngược có thể kích thích các phản xạ trong đường hô hấp, gây co thắt phế quản và dẫn đến các triệu chứng hen suyễn. Ngược lại, người bị hen suyễn cũng có nguy cơ cao bị GERD do áp lực trong khoang ngực tăng lên khi thở khó, đẩy axit dạ dày lên thực quản.
Viêm thanh quản là một biến chứng khác của GERD khi axit trào ngược lên đến dây thanh quản. Viêm thanh quản có thể gây khàn tiếng, đau họng và khó thở. Trong trường hợp nghiêm trọng, nó có thể gây sưng nề thanh quản, làm hẹp đường thở và gây khó thở cấp tính.
Axit dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây tổn thương cơ quan này và gây biến chứng khó thở.
2. Cách xử trí khi bị trào ngược gây khó thở
Khi bị trào ngược gây khó thở, người bệnh cần áp dụng các biện pháp kịp thời để giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là một số cách hiệu quả xử trí khó thở do trào ngược:
2.1 Thay đổi lối sống có thể giúp cải thiện tình trạng trào ngược gây khó thở
Thay đổi lối sống là một trong những cách hiệu quả nhất để kiểm soát GERD và giảm nguy cơ khó thở, gồm các biện pháp:
– Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu cần thiết có thể giúp giảm áp lực trong dạ dày và ngăn ngừa trào ngược axit.
– Chia nhỏ bữa ăn: Ăn nhiều bữa nhỏ thay vì ba bữa lớn mỗi ngày giúp giảm áp lực lên dạ dày.
– Tránh ăn khuya: Không ăn trước khi đi ngủ ít nhất 2-3 giờ để dạ dày có đủ thời gian tiêu hóa thức ăn.
– Nâng cao đầu giường: Nâng cao phần đầu giường khoảng 15-20 cm có thể giúp ngăn axit trào ngược vào ban đêm.
– Tránh thực phẩm gây kích ứng: Hạn chế hoặc tránh các thực phẩm và đồ uống có thể gây trào ngược axit như đồ chiên rán, sô-cô-la, cà phê, rượu và thức ăn cay nóng.
2.1 Thuốc có thể được sử dụng để ngăn trào ngược gây khó thở
Thuốc là một phần quan trọng trong việc điều trị GERD và các triệu chứng khó thở do trào ngược:
– Thuốc kháng axit: Giúp trung hòa axit trong dạ dày, giảm triệu chứng nóng rát và khó thở.
– Thuốc chẹn H2: Giúp giảm sản xuất axit trong dạ dày, thường được sử dụng khi các triệu chứng nhẹ.
– Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm mạnh lượng axit trong dạ dày và được sử dụng khi triệu chứng nghiêm trọng hoặc không đáp ứng với các loại thuốc khác.
– Thuốc prokinetic: Giúp tăng cường hoạt động của cơ vòng thực quản dưới và cải thiện khả năng làm rỗng dạ dày.
Các loại thuốc này cần được kê đơn bởi bác sĩ chuyên khoa sau quá trình thăm khám kỹ càng. Người bệnh nên tuân thủ đơn thuốc, theo dõi trong quá trình dùng thuốc và báo với bác sĩ khi thấy có triệu chứng bất thường.
2.2 Điều trị bằng phẫu thuật
Trong một số trường hợp nghiêm trọng, khi các biện pháp thay đổi lối sống và thuốc không đủ hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để tăng cường chức năng của cơ vòng thực quản, ngăn axit trào ngược.
Nếu bạn gặp triệu chứng khó thở kèm theo các dấu hiệu khác của GERD như ợ nóng, ợ chua, hoặc đau ngực, bạn nên tìm gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đặc biệt, nếu triệu chứng khó thở trở nên nghiêm trọng hoặc xuất hiện đột ngột, cần đến ngay cơ sở y tế để được xử trí.
Hạn chế ăn đồ chiên rán, đồ uống có ga có thể giúp cải thiện chứng trào ngược và các triệu chứng liên quan.
3. Các phương pháp chẩn đoán khó thở do trào ngược
Chẩn đoán trào ngược gây khó thở đòi hỏi sự kết hợp giữa việc đánh giá triệu chứng lâm sàng và các phương pháp xét nghiệm để xác định nguyên nhân cụ thể. Dưới đây là các bước cơ bản trong quá trình chẩn đoán:
3.1 Đánh giá dựa trên thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi bệnh sử và đánh giá các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải. Những triệu chứng phổ biến của trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) bao gồm:
– Ợ nóng (thường là cảm giác nóng rát sau xương ức)
– Ợ chua (thấy vị chua hoặc đắng trong miệng)
– Khó tiêu
– Đau ngực, thường xảy ra sau khi ăn hoặc khi nằm
– Gặp khó khăn trong việc hít thở, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi nằm
– Khàn tiếng, viêm thanh quản hoặc ho mạn tính
Triệu chứng khó thở trong GERD có thể liên quan đến việc axit dạ dày trào ngược lên đường hô hấp, gây kích ứng và viêm nhiễm. Bác sĩ sẽ quan tâm đến thời điểm và hoàn cảnh xuất hiện triệu chứng khó thở, chẳng hạn như có phải triệu chứng này nặng hơn vào ban đêm hoặc khi bệnh nhân nằm.
3.2 Nội soi dạ dày – thực quản
Nội soi dạ dày – thực quản là phương pháp phổ biến để chẩn đoán GERD. Trong quá trình này, một ống nội soi mềm được đưa qua miệng xuống thực quản và dạ dày để quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản và dạ dày. Phương pháp này giúp phát hiện những tổn thương niêm mạc, viêm thực quản, hẹp thực quản hoặc các dấu hiệu khác của GERD.
3.3 Đo pH thực quản 24 giờ
Đo pH thực quản 24 giờ là một phương pháp đo mức độ axit trong thực quản trong suốt 24 giờ. Bác sĩ sẽ đặt một ống mỏng qua mũi xuống thực quản, kết nối với một máy ghi để theo dõi mức độ axit. Đây là “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán bệnh GERD, đặc biệt hữu ích để xác định tần suất và mức độ nghiêm trọng của trào ngược axit, đặc biệt trong những trường hợp khó chẩn đoán.
3.4 Đo áp lực thực quản
Đo áp lực thực quản giúp đánh giá chức năng của cơ vòng thực quản dưới và sự di chuyển của thức ăn qua thực quản. Phương pháp này giúp xác định xem cơ vòng thực quản dưới có hoạt động bình thường hay không và thực quản co bóp có hiệu quả không. Phương pháp này thường được thực hiện khi có nghi ngờ về rối loạn chức năng thực quản gây ra triệu chứng trào ngược và khó thở.
Đo pH thực quản 24 giờ là một phương pháp chẩn đoán GERD hiệu quả.
3.5 Kiểm tra chức năng phổi
Trong trường hợp nghi ngờ khó thở liên quan đến hen suyễn hoặc các vấn đề hô hấp khác do trào ngược axit, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm kiểm tra chức năng phổi, bao gồm: đo lưu lượng đỉnh (peak flow) và đo chức năng phổi (spirometry)
Các phương pháp này giúp xác định xem khó thở có liên quan đến các bệnh lý hô hấp như hen suyễn hay không, đồng thời đánh giá mức độ ảnh hưởng của trào ngược axit đến hệ hô hấp.
3.6 Xét nghiệm khác
Ngoài các phương pháp trên, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm khác như chụp X-quang thực quản, dạ dày với barium, hoặc các xét nghiệm máu để loại trừ các nguyên nhân khác gây khó thở và xác định tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân.
3.7 Đánh giá qua đáp ứng điều trị
Đôi khi, việc chẩn đoán GERD có thể dựa trên việc theo dõi và đánh giá đáp ứng với điều trị. Nếu các triệu chứng khó thở cải thiện đáng kể sau khi điều trị GERD bằng thuốc kháng axit hoặc thay đổi lối sống, đây có thể là bằng chứng gián tiếp cho thấy khó thở liên quan đến trào ngược axit.
Hiện nay, các phương pháp chẩn đoán đang được áp dụng tại Thu Cúc TCI một cách linh hoạt, phù hợp với triệu chứng lâm sàng và đặc điểm thể trạng của từng bệnh nhân. Các phương pháp được đầu tư máy móc và công nghệ hiện đại như máy đo áp lực thực quản độ phân giải cao và máy đo pH thực quản 24 giờ được nhập khẩu từ Mỹ, máy chụp X-quang kỹ thuật số, máy siêu âm, hệ thống xét nghiệm tự động bằng robot tân tiến, công nghệ nội soi thường, NBI, MCU giúp phát hiện sớm và chính xác tổn thương.
Bên cạnh các triệu chứng khó chịu như ợ nóng và ợ chua, trào ngược dạ dày – thực quản còn có thể dẫn đến khó thở, làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách xử trí khi gặp phải triệu chứng này sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Nếu gặp triệu chứng trào ngược gây khó thở, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ để có phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
